Ekološki pokret „Okvir života” iz Mionice privodi kraju šestomesečni projekat građanske nauke „Građani za SDG 15.1”, čiji je cilj da se istraži šire područje Spomenika prirode „Ribnica” u mioničkom selu Paštrić, kako bi se došlo do podataka o živom svetu, na osnovu kojih bi se potencijalno predložilo proširenje ovog prirodnog dobra. Verovalo se da je ovo zaštićeno područje premalo i da bi trebalo zaštititi veći deo klisure reke Ribnice.
U Terenskim istraživanjima živog sveta, zajedničkom radu naučnika i eksperata sa Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu učestvovalo je 29 građanskih naučnika i 13 stručnjaka iz oblasti bioloških nauka. Evidentirane su 944 vrste, od toga najviše insekata – 456. Više od 130 zabeleženih vrsta zaštićeno je nacionalnim i međunarodnim zakonodavstvom. Konačno, otkriveno je 12 novih vrsta za Srbiju i šest vrsta koje su sasvim nove za nauku, koje se mogu se naći samo u području Ribnice i nigde drugde u svetu.
Prema rečima dr Dalibora Stojanovića sa Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, otkrivene su tri nove vrste stonoga, dve iz grupe predatorskih stonoga – hilopoda i jedna iz grupe gujinih češljeva. Sve pronađene vrste stonoga, nove za nauku, troglomorfni su oblici, odnosno adaptirane su životu u potpunom mraku, u uslovima pećinskih ekosistema ili u dubljim slojevima zemljišta.
– Reč je o sitnim organizmima, ukupne dužine do jedan centimetar. Zbog specifičnog načina života izuzetno je teško doći do otkrića ovakvih vrsta i ovo se može pripisati izuzetnoj sreći i zasluženoj posvećenosti istraživača – navodi dr Stojanović. I dodaje da su pomenute vrste stonoga otkrivene unutar Velike Vrbičke pećine, široj javnosti gotovo nepoznatog speleološkog objekta klisure reke Ribnice.
Pored novih vrsta stonoga, ističe ovaj naučnik, vrlo su interesantni nalazi dve vrste stigobiontnih puževa adaptiranih na uslove života u podzemnim vodama. Jedna je pronađena unutar Boškovića pećine, druga u pećinama i na izvoru Hajdučka česma. Osim ovih vrsta povezanih sa podzemnim načinom života, u porti manastira Ribnica, na svetlosnu klopku za prikupljanje noćno aktivnih insekata doletela je nova vrsta riličara, insekta iz reda homoptera, čija biologija je još uvek nepoznata, odnosno nepoznata je biljka hraniteljka sa kojom se povezuje, navodi dr Stojanović. Dodatno, prema njegovim rečima, preliminarni rezultati ukazuju da je na samom ulazu Kozje pećine otkrivena nova vrsta lažne škorpije. Sve novootkrivene vrste su u postupku opisivanja od strane relevantnih stručnjaka i do otkrića novih lokaliteta smatraju se lokalnim endemitima klisure reke Ribnice, zaključuje dr Dalibor Stojanović.
Na osnovu prikupljenih podataka došlo se do zaključka da je šire područje Spomenika prirode „Ribnica” veoma bogato živim svetom i da bi zaštićeno područje trebalo višestruko povećati.
– Uzvodno od Ribničke pećine kriju se predivni, a skriveni delovi klisure reke Ribnice koji nisu obuhvaćeni granicama zaštićenog dobra. Biodiverzitet ovog područja ukazuje da je reč o refugijumu, odnosno da je prostor klisure reke Ribnice predstavljao pribežište za vrste tokom ekstremnih događaja. Imajući u vidu promene klime, neophodno je da ovakve prostore čuvamo, negujemo i štitimo, da opstanu u izvornom obliku – poručuje dr Ivana Radović iz Ekološkog pokreta „Okvir života”. Posebno je važno, dodaje ona, to što je značajan broj vrsta tokom istraživanja pronađen baš izvan sadašnjih granica Spomenika prirode „Ribnica”, što ukazuje da se ovaj prostor mora proširiti uzvodno, od Ribničke do Šalitrene pećine.
Očekuje se da će istraživanja biti nastavljena i sledeće godine.
Građanska nauka
Bez obzira na stepen obrazovanja, uzrast i predznanje iz pojedinih oblasti, građani mogu doprineti naučnim saznanjima, jer želja za otkrivanjem i znanjem jeste univerzalna vrednost koju bi trebalo kod sebe da negujemo, bez obzira na to da li smo naučnici ili se bavimo sasvim drugim zanimanjima, ističe dr Ivana Radović objašnjavajući koncept građanske nauke koji je relativno nov u Srbiji.
– Uvek postoji nešto što možete odabrati kao svoje polje istraživanja, tome se posvetiti i postati veoma dobar građanski naučnik. Možemo reći da je građanska nauka vrsta hobija, ali nekada i preraste te granice. Pojedini građanski naučnici postali su poznati u svetu nauke, posebno u oblastima bioloških nauka i astronomije – navodi dr Ivana Radović.
Komentari (0)