Kada tokom ovog leta u Velikom Međeru budu Republika Slovačka i Republika Srbija otvorili Srpsko groblje i muzej, biće to, kako su stručnjaci izračunali 351.000 srpsko ime na karti sveta. Naime, toliko okvirno ima srpskih toponima, tragova, naziva i imena van Srbije u stranim državama.
U svetu postoji 194 nezavisne države i 70 teritorija. Srbi žive u 159 zemalja, ali tragovi srpskog naroda nalaze se na svim kontinentima. Srbi su u inostranstvu nazivani i obeležavani kao Bojki, Raci, Vaci, Veneti, Serbi, Sorabi, Beli Srbi, Lužički Srbi i Srbi.
Instalirajte našu iOS ili Android aplikaciju – Objektiv.rs
Srpski toponimi u svetu se odnose na nazive teritorija, mesta, spomenika, ulica, trgova, hramova, grobalja, zdanja, imena znamenitih ljudi. Istraživanja pokazuju da Srbi samo u Evropi imaju 5.000 crkava, grobalja, kapela, spomenika, manastira, škola, biblioteka i zadužbina. Imamo oko 660 vojnih memorijala, grobalja, grobnica, spomenika u dvadeset država Starog kontinenta i toliko zemalja na ostalim kontinentima. Jedan od najpoznatijih srpskih memorijala je groblje Zejtinlik u Grčkoj, grobnica Srba u šumama Jidrihovice u Češkoj i memorijal Krvavi put u Norveškoj.
U srpskoj javnosti malo je poznato da je posle groblja Zejtinlik najveća kosturnica srpskog naroda Jidrihovice nedaleko od Karlovih Vari, na samoj češko-nemačkoj granici. Podigao je kralj Aleksandar Karađorđević 1931. godine. U njoj počivaju kosti 7.100 Srba i 180 Rusa koji su ovde postradali u logorima za vreme Prvog svetskog rata. Samo tri kilometara dalje, u šumi, nalazi se groblje na kome leži još oko 1600 Srba i 64 Rusa.
Srbi su dovođeni u periodu od 1914. do 1918. godine. Vojnici su bili zarobljavani na ratištu, potom železnicom transportovani do logora, dok je običan narod austrougarska vojska odvodila u pohode po Srbiji. Zarobljenika je bilo iz svih krajeva Srbije, a najviše iz Šumadije i Valjevskog kraja.
Tomaš Masarik , prvi predsednik Čehoslovačke odlučio je da zaustavi izgradnju vodovoda u mestu Jindrihovica kako bi deo te teritorije poklonio Kraljevini SHS, u znak sećanja na poginule Srbe u Prvom svetskom ratu. Brigu o ovoj spomen-kosturnici vodi Dejan Ranđelović iz Karlovih Vari. Tradicionalno već deceniju služi se sveta liturgija i parastos za Srbe i Ruse, postradale u ovom najvećem logoru u Austrougarskoj i danas u Češkoj. Liturgiju služe ruski sveštenici i srpski pop Srđan Jablanović.
Sveštenik iz Srbije ZAPALIO internet: Svi bruje o njemu, pogledajte kako ide da “sveti kuće” (VIDEO)
Najveći broj srpskih imena nalazi se u slovenskim zemlja (Rusija, Poljska, Češka), a potom u prijateljskim državama (Mađarska, Rumunija, Francuska, Makedonija).
U Budimpešti postoji Mali Beograd i nekoliko gradova (Šarbogard) i naselja sa srpskim prefiksom (Taban, Rac Boja, Rac mečka, Srpski Kovin, Sarberki Patak).
Slično je i u Rumuniji, naročito u Banatu, gde je živeo veliki broj Srba. Čak dvadesetak naselja ima srpsko poreklo (Ohaba Serbskaja, Serbešt, Sarbi Arad, Sarbi Magura, Serben Voda u Bukureštu, Srbova u Tamišu). Jedan planinski vrh Fegereša nosi ime Serbota. U centru Temišvara se nalazi Eparhija SPC, koja je vlasnik okolnih zgrada.
U toponime srpskog porekla u Poljskoj, na primer, ubrajaju se nazivi Bela Serbia, Sarbia, Sarbia, Sarbia, Sarbia, Sarbino, Sarbinovo, Sarbinovo, Sarbi-novo, Sarbinovka, Sarbin, Sarbina, Sarbino, Sarbice, Sarbicko, Sarbka, Sarbka, Sarbskie Huby. Severno od Szarba, na primer, nalazi se Sarbievo. U regionu zvanom Kaszubovv Slowinskich nalazi se moderan grad i jezero sa etnonimom Serb, naime Sarbske ili Sarbske jezero.
U Češkoj postoji 25 imena mesta i naselja, kao što su, na primer, Visoka i Niska Srpska u Kralovenhradskom kraju, u okrugu Domažlice, Srbi u Plzenju, Srbi u okrugu Kladno, deo naselja Mohtin, Srbska, kvart u Brnu, Srbce, deo naselja Luže u okrugu Hrudim, Srpska Kamenjica, mesto u okrugu Dječin.
Slovačka na svojim kartama ima mesta Srbova u okrugu Svidnjik, Osrbljanka, potok okruga Brezno i Osrblje, mesto u okrugu Brezno. U Ukrajini postoji memorijalno područje Nova Srbija i Slavenoserbia, u kojima su živeli Srbi tokom 16. veka. Ukrajina ima još 14 službenih naziva srpskog porekla, kao što su, Novi Serbi i Stari Serbi, sela u Jemiljčinskom rejonu, Serbi, dva sela u Jemiljčinskom i Kodimskom rejonu, Serbinovci, železnička stanica, Serbo-Slobotka, selo u Žitomirskoj oblasti.
U Rusiji se nalaze Serbilovo, selo u Gavrilovoposadskom rejonu, Serbin, selo u Slavjanskom rejonu, Serbinka, zaseok u ataru sela Nižnji Terebuž, Serbino, selo u Pljuškom rejonu. Moskva je ne samo glavni grad Ruske Federacije već i centralno mesto Srpske pravoslavne crkve, u kojoj se nalazi Podvorje SPC, koje je nastalo još u vreme vladavine cara Ivana Groznog, čija je majka Jelena bila Srpkinja. Podizala ga je srpska baka Ana Jakšić.
Arhijerejski sabor, glavni saborni hram Ruske pravoslavne crkve smešten u Kremlju ima tri srpske ikone svetaca – Svetog Save, Svetog Simeona Mirotočivog i Svetog cara Lazara. Rusija je podigla spomenike Savi Vladislaviću i caru Ivanu Groznom.
U slovenskim zemljama svoje spomenike, biste i spomen-ploče imaju srpski velikani Petar Petrović Njegoš, Vuk Karadžić, Mihailo Pupin, Nikola Tesla, Milutin Milanković.
Spomenike sa srpskim imenima postoje i u katoličkim zemljama, u kojima stoje memorijali vladike Nikolaja Velimirovića, đenerala Draže Mihailovića, kralja Petra II Karađorđevića, grob Mihajla Pupina i mnogi drugi nacionalni prvaci isklesani u kamenu i mermeru.
U francuskoj prestonici, podignut je spomenik kraljevima Aleksandru i Petru Karađorđeviću, jedna avenija nosi ime kralja Petra Prvog, a na čuvena Marsova polja izlazi Beogradska ulica. U Parizu je i kuća kralja Petra Karađorđevića, kao i hotel “De la Tremoaj”, čiji je vlasnik bio 1936. godine Božidar Purić, diplomatski poslanik Kraljevine Jugoslavije i zet srpskog političara Nikole Pašića, čija se bista i danas nalazi u holu zgrade.
U Parizu je i kuća kneza Pavla Karađorđevića, u kojoj danas živi porodica Milana Jankovića (Filip Cepter). Srpski trag predstavlja i rezidencija ambasadora R. Srbije, kao i Kulturni centar Srbije. Francuska ima 30 naziva mesta i naselja srpskog poreka (Serba u Nantu, Serban u opštini Overnjat, Serva u departmanima Gar i En, Serbilje, naselje u opštini Angu).
U samom centru Kana nalazi se Srpska ulica nazvana u čast srpskog naroda. Naziv je dobila 11. februara 1918. godine. Beogradska ulica postoji u Istanbulu i Minhenu. U ovim ulicama se nalaze i hramovi Srpske pravoslavne crkve. U Švajcarskoj je, na primer, Ministarstvo za dijasporu Republike Srbije postavilo spomenik-ploču naučnici Milevi Marić Ajštajn.
U Jerusalimu i na Sinaju postoje srpski rukopisi koje su u Svetoj zemlji napisali srpski monasi i hodočasnici, a jedan od njih bio je i Sveti Sava. Prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava nosio je vredne poklone u Jerusalim, Svetu zemlju i u Svetu Goru. Sveti Sava je preminuo i sahranjen je u bugarskom gradu Veliko Trnovo.
Primer srpskog darivanja je ikona Sv. Petra i Pavla s kraja 13. veka darovana trezoru Sv. Petra u Rimu. Poznati su i pokloni srebrnog oltara i ikona srpskog kralja Stefana Dečanskog i cara Dušana bazilici Sv. Nikole u Bariju. U katedrali u Pjaćenci nalaze se i dva vredna krsta Sv. Save izrađena od srebra i zlata.
Italija ima i Serbariju, naselje u Karboniji, sela Sorbo, Serbadone, naselje kod Riminija. Grad Matera na jugu Italije poznat je kao varoš srpskih rudara, od kojih su lokalni žitelji naučili da prave sarme i gibanice, koje i danas služe turistima.
U Španiji i Portugalu neka mesta su nazvana po Srbima i zovu se Seurbi ili Sevri. Na saveru Evrope koristi se ime Sorb, pa tako u Skaninaviji postoje naselja Srbin i Sorbo. Nemačka Saksonija ima gradove Serbica, Srbište i naselje Srbica.
Neki istoričari tvrde da je i prestonica Berlin, nekad bila srpska varoš. Svoje ime Berlin je dobio od Lužičkih Srba koji su ga nazvali “grad na bari”. Nemačka prestonica danas ima dva hrama SPC i parcelu Srpsko groblje.
Austrija najviše srpskih toponima ima u Beču. Svoje spomenike imaju knez Aleksandar Karađorđević i Vuk S, Karadžić, a biste Nikola Tesla, Ruđer Bošković, Matija Vuković, kuće Dositej Obradović, Laza Kostić, P. P. Njegoš, Branko Radičević, Petar i Paula Preradović, autorka sustrijske himne, koji imaju i svoje ulice. Postoji i Beogradski trg, u desetom distriktu Beča.
Glavni grad Austrije će na inicijativu akademika Svetlane Matić dobiti spomen-ploču Vilhamine Mine Karadžić. A potom, najverovatnije biće postavljena i bista Nikole Tesle u tehničkom fakultetu u Gracu, koji je pohađao pre 150 godina.
U razvijenim zemljama Starog kontinenta ima i oko 10.000 vrednih srpskih rukopisa. Najveći broj nalazi se u Oksfordu, Londonu, Berlinu, Pragu, Krakovu, Sankt Peterburgu, Moskvi, Kijevu, Odesi, Plovdivu, Solunu, Rimu, Parizu.
Državna istorijska biblioteka, Ruska državna biblioteka u Moskvi i Ruska nacionalna biblioteka, Biblioteka Akademije nauka, Arhiv Sanktpeterburškog istorijskog instituta Ruske akademije nauka u Sankt Peterburgu, čuvaju stotine srpskih rukopisa od 12. do 17. veka. Srpski rukopis “Nikoljsko jevanđelje” iz 14. veka nalazi se u Gradskoj biblioteci u Dablinu. Tu su ga doneli srpski vojnici tokom Velikog rata.
Austrijska nacionalna biblioteka poseduje zbirku od 27 značajnih srpskih rukopisa koje su posle grčkog ustanka 1827. godine, prodali monasi manastira Hilandara, prinuđeni na to zbog gladi koja je tada zavladala na Svetoj Gori. U Britanskom muzeju čuva se srpsko “Četvorojevanđelje” iz 14. veka.
Kada ruski predsednik Vladimir Putin, bude uskoro posetio Srbiju, kako je najavljeno, pokloniće našoj zemlji izgubljenu stranicu Miroslavljevog jevanđelja. Na taj način će ovaj istorijski dokument srpskog naroda biti kompletiran.
U prekomorskim zemljama, tri Amerike, Africi i Australiji ima oko 100.000 srspkih toponima. Najviše ih je u SAD i Kanadi, kako je utvrdila američka naučnica Marinel Mandreš – 53.000. Marinel Mandreš sa Univerziteta Vilfrid Lorijer u svom eseju „Srpski toponimi u Severnoj Americi” navodi da u SAD i Kanadi postoje toponimi, koji čuvaju tragove i prisustvo Srba u Americi.
Navodi da su nazivi srpskog porekla dodeljeni naseljima, planinama, rekama, dolinama, rudnicima, zdanjima i hramovima od strane prvih doseljenika ili određeni od načelnika pošti ili preduzetnika.
Sigurno najpoznatiji srpski toponim u SAD je hram Svetog Save na Menhetnu u Njujorku. SPC je kupila ovu crkvu od evangelista 1944. godine uz pomoć vladike Nikolaja Velimirovića, kralja Petra Drugog Karađorđevića i akademika Mihajla Pupina.
Sagrađena je 1850. godine. Bila je podignuta na drvenim stubovima. У цркви се налазио византијски ручно рађен иконостас донет из манастира Свети Наум у Охриду. Иконе је радио руски иконописац Иван Мељинков. U porti je bista Nikole Tesle. Zbog svoje kulturološke vrednosti država SAD je hram Svetog Save uvrstila u američku baštinu.
“Crkva je stradala dva puta. Prvi put je šezdesetih godina, eksplozija koja se dogodila u blizini crkve uništila životopis i ikone. A drui put 2016. kada je izbio požar i uništio unitrašnjost hrama. Počeli smo rekonsturkciju crkve, ali smo zbog pandemije korona virusa radove trenutno obustavili” – rekao nam je vladika Irinej, episkol Eparhije istočno-američke SPC.
Drugi američki spomenik kulture srpskog porekla je prva srpska pravoslavna crkva Sveti Sava, koja je sagrađena 1894. u Džeksonu, Kalifornija. Najveću zaslugu za gradnju crkve imao je otac Sevastijan Dabović, prvi srpski sveštenik rođen u Americi (1863). Bio je misionar Ruske pravoslavne crkve. I izborio se za samostalnost SPC u Americi 1921. godine.
Treći spomenik američke kulturne baštine je srpski manastir Svetog Save u Libertivilu. Otvoren je 1931. godine. Bio je sedište Srpske pravoslavne crkve u SAD, u kome su stolovali srpski episkopi i ima najveće srpsko groblje u Americi. Tu su svoje utočište našli kralj Petar Drugi Karađorđević, ambasador Jovan Dučić i drugi velikaši emigracije.
U manastirskoj porti su izgrađeni spomenici generalu Draži Mihailoviću, vojvodi Momčilu Đujiću i vojvodi Pavlu Đurišiću, spomenik pripadnicima SBP. U Libertivilu danas rade Bogoslovija, Teološki fakultet, Kolo srpskih sestara i prva srpska knjižara u državi Ilinois.
“Najčešće korišćen srpski toponim u SAD je Belgrejd (Beograd) i Balkan. Ime srpske prestonice Beograd pojavljuje se u 11 država SAD. Ime srpske prestonice u Severnoj Americi nosi 18 zajednica, tri opštine i devet prirodnih atrakcija. Najviše simbola srpstva ima u hramovima SPC, kod kojih je najčešće korišćeno ime svetog Save i svete Petke. A najpopularnije srpsko ime u javnosti i medijima je Tesla Nikola“ – kaže naučnica Marinel Mandreš.
Balkan je opština u državi Minesota. Mnogi Srbi su u ovaj region došli krajem 19. i početkom 20. veka. U opštini se nalazi mesto Belgrejd, Belgrejd Kejv i Belgrejd Kejv Lejk. Balkan je i rudarski grad, država Kentaki, zatim jezero, država Minesota, rudnici u državi Mičigen i državi Montana. Ime su verovatno dobili po brojnim srpskim doseljenicima iz Like, Hercegovine i Crne Gore, koji su početkom 20. veka u njemu radili. I jedna od rudarskih kompanija imala ‘Balkan’ u svom imenu.
Istraživači Majkl Vukobratović i dr Vivian Tejlor iz Nacionalnog muzeja u Teksasu utvrdili su da, na primer, u Teksasu postoji, Srpski put i Serbina, spomenik srpskim pionirima, podignut 1936. Nedaleko od Ostina i Hjustona, postoji i varošica koja se zove Serbin. Davne 1854. u Serbinu je štampana knjiga o Srbima u Teksasu pod nazivom „Ya sym Serb“ (Ja sam Srbin).
U SAD postoji dvadesetak spomenika i bisti Nikoli Tesli,tri varoši i fabrika autombila sa imenom Tesla. Mihajlo Pupin ima laboratoriju sa vsojim imenom na Kolumbija univerzitetu u Njujorku i počasnu Pupinovu medalju, koja se dodeljuja znamenitim Amerikancima.
Kanada, druga najveća američka država sa 170.000 srpskih doseljenika ima spomenik i hidro elektranu Nikole Tesle na nijagarinim vodopadima. Tu je smešten i Skajlon toranj, čiji je vlasnik Đorđe Jerić srpskog porekla. Jedna kanadska planina nosi ime Putnik, po srpskom vojvodi. Uz to u ovoj državi postoji i Eparhija kanadska SPC sa dvadesetak hramova, kapela i grobalja.
Srpsko ime Serb nosi najviši planinski vrh i region u Britanskoj Kolumbiji, Serb krik rečica u ovoj kanadskoj državi i Serbian farm, selo u okrugu Smoki Lejk u državi Alberta.
Srednja i Južna Amerika kao kontinent imaju 12 država i tri zavisne teritorije. Srbi, njih oko 43.000 žive u Argentini, Boliviji, Brazilu, Ekvador, Čileu, Kolumbiji, Meksiku, Paragvaju, Peru, Urugvaju i Venecueli. Od srpskih imena i zdanja najsprisutnija je Srpska pravoslavna crkva, koja ima Eparhiju južno-američku i svoje parohije i crkve u Brazilu i Venecueli.
Na afričkom tlu SPC ima svoje crkve i parohije u JAR i Bocvani, ali i istorijske hramove u Egiptu i Izraelu, gde postoji Serbian tauer kao deo manastirskog kompleksa Svetog Save. U prestonici Alžir postoji srpsko vojno groblje Deli Ibrahim, na kome je sahranjeno 324 srpskih vojnika. Groblje je formirano između 1916. i 1919. godine, a obnovljeno (1989) po projektu Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije.
Azijski centar srpskih tragova je Turska, ukojoj danas živi oko 400.000 naših ljudi. Seribelen, Sirbasan i Sirpi, kako Turci nazivaju Srbe, su imena koja nose grad Gordoservon u Bitiniji, selo u vilajetu Anadolija, selo u Čorumu, naselje „Srbi prelaze“ u Samsunu, selo u Karsu, naselje „Srpski seoski knez“ u vilajetu Kaman i Sirli u Istanbulu.
“Mesto uništenja Srba“ ili Sirpsindigi je srpska varoš u vilajetu Jedrene, dok isto ime nosi i naselje u Istanbulu. Najpoznatiji turski grad ima Beogradsku ulicu, Beogradsku tvrđavu, Srpski saraj na Bakali čaršiji i Srpsko vojno groblje. Postojala je i Srpska pravoslavna crkva u kojoj se svojevremeno molio car Dušan Silni, ali je ona srušena. Postoji jedno pravoslavno groblje. I jedno groblje van grada sa 400 sahranjenih boraca iz jedinice vojvode Stepe Stepanović, ali još neobeleženo. Ambasada i Generalni konzulat ulažu napore da ovog vojničko srpsko groblje rekonstuišu i ožive kao spomenik kulutre i memorijal u Turskoj.
I u dalekoj Kini ima srpskih imena i toponima. Serba je naziv jednog bivšeg okruga, (Sičuan), u Tibetanskom autonomnom okrugu Gardze, koji je u sastavu kineske provincije Sičuan (danas deo okruga Sertar).
Na Petom kontinentu postoji gradska četvrt Serb Piter u Sidneju. Australija ima svoju eparhiju SPC sa 37 pravoslavnih hramova, dakle manastira, crkava, kapela, misija na Novom Zelandu, i u portama spomenike srpskim velikanima. Svojevremeno je Nacionalni muzej Australije imao i eksponat Srpski vojnik u Velikom ratu. Bio je posvećen srpskim dobrovoljcima iz Australije koji su se za ovu svoju novu domovinu borili u Evropi. Kada je devedesetih godina prošlog veka Srbija došla na loš glas u zapadnoj politici i medijima, Australija je ovaj eksponat srpskog vojnika sklonila iz svog muzeja.
U svetu postoji 194 nezavisne države i 70 teritorija. Srbi žive u 159 zemalja, ali tragovi srpskog naroda nalaze se na svim kontinentima. Imamo čak 351.000 srpskih toponima. I trebalo bi da postanu srpsku atrakcija, da naši đaci na ekskurzijama, mladi i odrasli turisti posećuju ova “srpska mesta” i na licu mesta uče svetsku istoriju srpskog naroda.
Izvor: Štajerske novice
Komentari (1)
Zaboravili ste Srbsko Vojnicko groblje u Singapuru (Indonezija), 1917.